Theedokter Bontekoe

‘Theedokters’, bestaan deze eigenlijk nog in deze gemoderniseerde wereld? Rond de 17e eeuw in elk geval nog wel: het regent buiten en tijdens de gloriedagen van de V.O.C. tuurt één van de meest spraakmakende theedokters ooit: namelijk Dokter ‘Bontekoe’, ofwel: Cornelis Bontekoe uit het raam van zijn woning aan de Oudegracht te Alkmaar. Op een dag als vandaag moet het haast wel goed gaan wat de clientèlekring betreft. Bontekoe trekt een veer uit het inktpotje en lift deze met een sierlijk boogje omhoog, om vervolgens voorzichtig op het perkament een notitie te maken: “11 oktober, 1668 te Alkmaar”.

Het was 1667 dat hij hier in het bruisend Alkmaar kwam wonen, dit samen met zijn beeldschone nichtje Anna de Moraez, vermoedelijk de zus van een vriend. - wat zeker niet ongebruikelijk was. Zij schonk hem twee dochters: de tweeling Cornelia en Adriana, gedoopt op 12 Februari 1668. Vandaag, 11 oktober is zijn vrouw Anna al enkele maanden (20 juli) overleden, een maand later ook hun twee dochtertjes. Dit alles is geen makkelijke opgave voor Bontekoe. Toch blijft hij ijverig aanwezig in zijn kunde: genezing door chemische middelen en allerhande kruiden. - ondanks tegenwerking van mede-apothekers. Zij konden het niet waarderen dat Bontekoe zelf de geneesmiddelen aan het voorbereiden was om te leveren.

Waren alle menschen van één natuur, zegt hij, dan zou er
geen zwarigheid zijn het drinken van 50, 100 of 200 kopjes thee aan te raden.

Wat Cornelis aan het neerpennen is in zijn notitie had waarschijnlijk iets te doen met het boekje: ‘Tractaat van het excellenste kruyd Thee’, welke in 1678 pas het levenslicht zal gaan zien. Het boekje over thee maakt hem tot de ‘Theedokter’ van Nederland. In deze tijd komen er dan ook veel klanten over de vloer. Een gouden tijd voor Bontekoe en de theehandel. – Overigens geen fijne tijd. Terug In 1669 verloor hij immers ook al een tweede vrouw in een scheiding (ondertrouw 28 Juli 1669), dit omdat zij elkander amper konden verstaan. De scheiding bij zo'n kort huwelijk was niet makkelijk in deze tijd, hoewel er verzet was wist hij zich prima te verdedigen waardoor Cornelis de zaak won. Nog altijd had hij te kampen met deze herinneringen. Vandaar dat hij destijds besloot om te verhuizen naar ‘De Rijp’. – een kleiner dorpje in Alkmaar.

Nog voordat zijn boekje uit komt verhuisd Cornelis in 1674 weer, ditmaal naar Leiden. Hier volgt hij colleges van de Cartesiaanse medicus Theodor Craanen. – een befaamd Leidse hoogleraar medicijnen en wijsbegeerte. Het moet een pittige studie zijn geweest, toch slaat Bontekoe zich er moeiteloos doorheen. Ondanks alles ziet de bevolking hem steeds meer als een soort van ‘reclamemaker’ voor de V.O.C. Dit omdat hij niet alleen thee aanprijst als wondermiddel maar ook tabak en chocolade.

Hedendaags staat kruidenthee nog steeds bekend als ‘helend’. Of dit ook zo is, mag men uiteraard zelf bepalen. Wij van TheeDirect.nl hebben in elk geval een mooi assortiment aan kruidenthee op de webshop staan. Lekker uitproberen dus!

Fragment uit zijn boekje: 'Tractaat van het excellenste kruyd Thee’:

[ Deze verdroogt niet, verslapt de maag niet, doet niet beven, maakt niemand onvruchtbaar, integendeel hij geeft kracht in den mond en de keel (houdt de tanden wit en het tandvleesch rood), zuivert het bloed (men kan een afgaanden tertiaan genezen door 6 of 7 kopjes sterke thee te drinken, 2 uren vóór 't aankomen van de koorts, „en dan al voort gedurig aandrinkende tot 50, 60 ja 100 kopjens, maar niet soo sterk van 'textract"), verdrijft zware droomen, verlicht de hersenen van zware dampen, verlicht en geneest alle duizelingen en pijnen des hoofds, is zeer goed voor de waterzucht, verdroogt de vochtige catarnen van het hoofd, verteert alle rauwe vochtigheid, neemt weg alle verstoptheid, maakt het gezicht klaar, zuivert de verbrande humeuren en hitte der lever, geneest alle gebreken der blazen, verzacht de grove milt, verdrijft overtolligen slaap, verjaagt de dommigheid, maakt gauw en wakker, courageert het hart, doet de vrees wijken, verdrijft alle pijnen der koliek, die door wonden ontstaan zijn, is goed tegen de inwendige .gebreken der lijfmoeder, versterkt alle inwendige deelen en verterende krachten, scherpt het vernuft, versterkt de memorie, verwakkert het verstand, purgeert zachtelijk de gallen en lescht den dorst. Mocht men dit alles voor waar aannemen, dan zou er inderdaad niet veel
meer noodig zijn om, volgens den titel van het ‘Tractaar’ langer, gezonder
en verstandiger te leven. ]